Alcoholmisbruik behandeld met stamcellen
Onderzoekers uit Chili hebben alcoholistische ratten behandeld met stamcellen. De knaagdieren dronken gedurende een maand tachtig tot negentig procent minder alcohol. In de toekomst willen de onderzoekers stamcellen ook inzetten voor de behandeling van alcoholmisbruik bij mensen.
Regelmatig (te veel) alcohol drinken leidt tot een toename van ontstekingsstofjes (cytokinen) in de hersenen en het zenuwstelsel. Uit onderzoek bij mensen en ratten blijkt dat cytokinen ervoor zorgen dat iemand steeds meer alcohol wil drinken. Ook kunnen cytokinen zenuwcellen beschadigen. In dat opzicht lijkt alcoholmisbruik wel een beetje op ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis of de ziekte van Crohn. En als ziekten op elkaar lijken, waarom zou je ze dan niet op dezelfde manier aanpakken? Dat vroegen wetenschappers van de universiteit van Chili zich af.
Ratten dronken vrijwillig tachtig tot negentig procent minder alcohol na een injectie met stamcellen.
Wikimedia Commons, Levorian via CC BY-SA 4.0
Minder alcohol
Zij behandelden alcoholistische ratten met stamcellen (zie kader), een optie die steeds meer in de belangstelling staat voor de behandeling van ontstekingsziekten. Sommige ratten hebben van nature een voorkeur voor alcohol. De ratten in deze studie zijn zo gefokt dat ze het drinken van alcohol verkiezen boven het drinken van water. In een eerste experiment injecteerden de onderzoekers stamcellen bij ratten die zeventien weken lang regelmatig alcohol hadden gedronken. Binnen een dag na de behandeling dronken de knaagdieren 88 tot 93 procent minder alcohol dan daarvoor. Alcohol was nog wel beschikbaar, maar de behandelde ratten dronken liever water. Dit effect hield tenminste drie weken aan.
In een tweede experiment injecteerden de onderzoekers stamcellen bij ratten die veertien weken lang regelmatig alcohol hadden gedronken. Na de behandeling werd de knaagdieren veertien weken lang alcohol ontzegd, om afkickverschijnselen op te roepen. Vervolgens kregen zij nog eens een uur lang de beschikking over alcohol. Ratten die niet behandeld waren dronken in dat uur veel alcohol (het zogenaamde ‘bingedrinken’), maar ratten die stamcellen kregen toegediend deden het een stuk rustiger aan. In 75 tot 80 procent van de gevallen werd bingedrinken voorkomen.
Groot effect
Bij beide experimenten zagen de onderzoekers het aantal cytokinen in de hersenen flink afnemen. Het succes van de stamcellen lijkt dus echt te wijten aan het verwijderen van deze ontstekingsstofjes. Al weten de onderzoekers nog niet hoe de stamcellen daarvoor zorgen. Fernando Ezquer, adjunct-directeur van het centrum voor regeneratieve geneeskunde aan de universiteit van Chili en mede-auteur van het artikel, is opgetogen over de resultaten. “Eén injectie zorgt ervoor dat ratten gemiddeld tachtig tot negentig procent minder alcohol drinken en dat een maand lang”, schrijft hij. “Dat is een heel groot effect als je rekeninghoudt met de levensduur van een rat (die ligt gemiddeld op een tot twee jaar, red.).”
Stamcellen die voor dit experiment gekweekt zijn. De celkernen zijn groen gekleurd, het skelet van de cel rood.
Marcelo Ezquer
Ezquer gaat ervan uit dat stamcellen in de toekomst ook bruikbaar zijn voor de behandeling van alcoholmisbruik bij mensen. “Meer dan duizend patiënten hebben al stamcellen toegediend gekregen in klinische tests bij andere ziekten en daar zijn geen noemenswaardige bijwerkingen uit naar voren gekomen”, geeft hij aan. “Natuurlijk moeten we voor de behandeling van alcoholmisbruik opnieuw goed gaan kijken naar de veiligheid en effectiviteit van de stamcellen.”
De onderzoekers hopen dat hun ontdekking alcoholisten kan helpen om te stoppen met drinken. Er zijn al therapieën op de markt om alcoholmisbruik te verminderen. Bijvoorbeeld medicijnen die afkickverschijnselen verlichten of ervoor zorgen dat je ziek wordt als je alcohol drinkt. “Deze middelen remmen de ontsteking niet af en daardoor zijn ze niet zo effectief”, stelt Ezquer. “Wij denken dat stamcellen een betere optie zijn voor de behandeling van deze ziekte.”
Van 2D naar 3D
Normaal gesproken worden stamcellen gekweekt in platte petrischaaltjes. Het resultaat daarvan zijn relatief grote cellen, die na injectie snel blijven ‘steken’ in één van de organen. Daarom zijn deze stamcellen niet zo geschikt voor de behandeling van alcoholmisbruik. Inmiddels is het ook mogelijk om stamcellen te kweken in een 3D-omgeving, bijvoorbeeld in een kweekvat zoals een bioreactor. De gekweekte cellen zijn dan een stuk kleiner en kunnen daardoor ook de hersenen bereiken. Dat maakt behandeling van alcoholmisbruik met stamcellen mogelijk.
