Biotech is niet meer te stoppen
Biotechnologie is mondiaal in zo’n stroomversnelling geraakt dat ook Europese consumenten straks geen keuze meer hebben. Handhaven van de huidige regels zal vooral onze eigen positie verzwakken, aldus een recente analyse.
‘Formeel is dit geen advies, maar alleen een analyse. Onze boodschap is vooral dat er dringend iets moet gebeuren, willen we nog iets kunnen sturen. Anders valt er straks geen beleid meer te maken’, zegt Wiebe Bijker, hoogleraar techniek en samenleving aan de Universiteit van Maastricht en voorzitter van de commissie die de Trendanalyse Biotechnologie 2009 heeft opgesteld. Dit rapport behandelt de belangrijkste trends op het gebied van de medische, industriële en agrarische biotechnologie en schetst de belangrijkste dilemma’s voor de overheid. De Trendanalyse, een gezamenlijke inspanning van de Commissie Genetische Modificatie (Cogem), de Gezondheidsraad en de Commissie Biotechnologie bij Dieren (CBD), is op 19 januari in Den Haag aangeboden aan minister Jacqueline Cramer van VROM, opdrachtgever van de studie.
Wat betreft de agrarische biotechnologie voorzien de onderzoekers dat in 2020 in alle belangrijke landbouwgebieden buiten de EU genetisch gemodificeerde gewassen geteeld worden. Dit maakt een sluitende controle op vermenging onmogelijk. Vervuiling met genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) zal niet langer beperkt blijven tot bulkgrondstoffen, maar ook gaan optreden in herkenbare consumentenproducten zoals groenten en fruit. De ontwikkelingen in de biotechnologie hebben de huidige kaders van de Europese ggo-regelgeving achterhaald, waardoor keuzevrijheid van consumenten en innovatie in het geding komen, zo stelt het rapport. ‘Het dilemma voor de overheid is dat oplossingen binnen de huidige regelgeving tot verdere inconsistenties en onduidelijkheden leiden, terwijl aanpassing van de regelgeving door een deel van de bevolking als een onterechte vrijstelling gezien zal worden’, schrijven de onderzoekers. ‘De huidige regelgeving komt voort uit een luxepositie’, stelt Hans Dons van Bioseeds en mede-auteur van de Trendanalyse. ‘We leven echter niet op een eiland en als de rest van de wereld verandert, dan zullen we toch zelf ook echt moeten nadenken over hoe we onze regelgeving verder ontwikkelen.’
Als het gaat om toepassing van medische biotechnologie – via genomics en biobanken – ziet het rapport grote voordelen voor de volksgezondheid, maar ook negatieve gevolgen voor de privacy van patiënten en burgers. Ook het gebruik van personalized medicine, stamcellen en gentherapie vraagt om nieuwe afwegingen en keuzes van politiek en overheid. Bij dieren spelen vooral problemen rond de opmars van het klonen, omdat dit in het buitenland ook is toegestaan voor voedsel- en medicijnproductie en sportdoeleinden. Doordat gekloonde dieren en hun producten niet als zodanig herkenbaar en aantoonbaar zijn, is een importverbod niet te handhaven.
Minister Cramer vatte de conclusie kort samen: ‘Het wordt er allemaal niet simpeler op, maar complexer.’ Verder wilde ze – ‘gezien de ervaringen van afgelopen week’ – nog niet te veel inhoudelijk reageren op een rapport dat ze nog niet gelezen heeft.
Els van Dongen van Burgers voor Gentechvrij Voedsel bepleit handhaving van de strikte regelgeving rond ggo’s. ‘Er is nog zo weinig bekend over de langetermijngevolgen. In Amerika eten ze het al tien jaar, maar mij gaat het allemaal te snel. Het baart me echt zorgen.’ Uit een tegelijkertijd uitgebracht studie van het Centre for Society and Genomics blijkt dat zowel burgers als experts overwegend kansen zien voor de toepassing van biotechnologie in de landbouw. Medische toepassingen roepen vooral zorgen op over ethische kwesties en privacy.
