Bloeddrinkende dames kinderloos gemaakt
Amerikaanse onderzoekers hebben een nieuwe manier ontwikkeld om ziekteverspreidende muggen te bestrijden: steriliseer de dames die parasieten als malaria, gele koorts en dengue dragen. Een plan om ziektemuggen tot uitsterven te brengen komt daarmee een flinke stap dichterbij. Het nieuwe onderzoek staat in het tijdschrift PNAS.
We willen heus niet alle diersoorten beschermen. Muggen mogen van ons doodvallen. Waarom? Malaria, gele koorts en dengue – allemaal parasieten – eisen jaarlijks honderdduizenden levens. En muggen verspreiden deze ziektes. Omdat er nog geen goede manieren zijn om de parasieten uit te schakelen zonder de mug aan te pakken, richten veel wetenschappers hun vizier op de laatste optie.
Vervelende wijven, die denguemuggen
Pixabay, skeeze via CC0
Bart Bryant en zijn collega’s van de Universiteit van California boekten op dat gebied deze week een succes. Ze hebben in het laboratorium vrouwtjes van de denguemug gesteriliseerd, zo schrijven ze in het tijdschrift PNAS. Als je dit soort onvruchtbare vrouwtjes in een gebied met andere muggen uitzet, zo is het idee, kun je de muggen op een veilige manier uitroeien. Met de nadruk op veilig, want mensen waren vorige eeuw zo slim om dat met het allesdodende DDT te doen. Niet alleen muggen legden het loodje, maar ook vogels en andere beesten.
Bryant en de andere biologen zochten in de mug naar genen die het vrouwtje helpen bij het rijpen van eieren. Die vonden ze en ze ontdekten de ‘schakelaar’ waarmee deze genen eirijping regelen. De schakelaar heet micro-RNA-275 en is een los drijvend RNA-molecuul.
Daarmee is de mug nog niet steriel. Om dat voor elkaar te krijgen moesten de onderzoekers het stukje miR-275 onderdrukken. Daartoe bouwden ze zelf een nieuw stukje RNA dat zich aan miR-275 bindt, waardoor het zijn werk niet meer kan doen. En geen miR-275 betekent dus ook geen eieren: de mug is steriel. Voor wie het wil weten: deze manier van genen onderdrukken heet ook wel RNA-interferentie.
PNAS vol. 105, no. 52
Helaas werden niet alle muggen steriel. Het lukte gemiddeld bij iets meer dan de helft van de damesmuggen. Bryant en zijn collega’s denken dat het waarschijnlijk komt doordat er ook andere genen een belangrijke rol spelen bij eirijping, die in bepaalde vrouwtjes de RNA-interferentie tegenwerken. Volgens de biologen is het een kwestie van tijd voordat ze deze genen hebben gevonden en eveneens kunnen onderdrukken.
Sommige biologen vragen zich af of het uitzetten van steriele muggen wel helpt, maar eerder onderzoek bij andere insecten lijkt in die richting te wijzen. Eén belangrijke voorwaarde is dat het insect maar één keer in zijn leven paart. Gelukkig geldt dat voor muggen en daarmee lijkt het uitroeien van de kwalijke ziekteverspreider in het vooruitzicht te liggen.
