Genetisch samenspel suikerziekte blootgelegd
Voor erfelijke ziektes worden regelmatig nieuwe genen ontdekt. Maar vaak is onduidelijk of het ontdekte gen écht de oorzaak is of slechts een bijrol speelt. Een groep wetenschappers heeft dat nu opgehelderd bij erfelijke suikerziekte, oftewel diabetes type 1: één gen blijkt regisseur van de ziekte. Andere genen dansen enkel naar zijn pijpen.
Eén gen, dat Irf7 gedoopt is, blijkt verantwoordelijk te zijn voor het aanzetten van een heel scala aan andere suikerziektegenen. Samen veroorzaken ze een ingewikkelde afweerreactie waarin het eigen lichaam de alvleesklier aanvalt. Mensen bij wie het Irf7-gen op een hoog pitje staat, hebben daarmee een verhoogde erfelijke aanleg voor suikerziekte, oftewel diabetes type 1. Dat schrijven Stuart Cook van het Clinical Sciences Centre in Londen en tientallen andere genetici uit Europa en de Verenigde Staten in het toonaangevende tijdschrift Nature.
Wikimedia Commons, Mr Hyde, publiek domein
De ontdekking van Irf7 maakt het mogelijk om veel preciezer een erfelijk diabetesrisico te voorspellen dan eerder mogelijk was. Daarmee is de Nature-publicatie van Cook en zijn collega’s een pleidooi tegen het gemakzuchtig koppelen van genen aan ziekten, iets dat nu bij persoonlijke DNA-tests nog vaak gebeurt. De diabetesgenen die uit relatief goedkope DNA-tests opduiken zijn vaak bijrol-genen, die per toeval vaker zijn gevonden bij mensen met diabetes dan bij gezonde mensen. Dat die genen vaker aanstaan bij zieke mensen zegt niet meteen dat ze de oorzaak van de ziekte zijn.
De onderzoekers kwamen Irf7 op het spoor in speciaal gekweekte diabetesratten. Daar bleek het actief te zijn in bijna alle organen die met suikerziekte hebben te maken. Cook en zijn collega’s wisten hierna snel de menselijke variant van Irf7 op te sporen en die lijkt heel erg op die van ratten.
Om uit te vogelen of Irf7 wel de scepter zwaait over andere genen en niet gewoon een bijrol speelt, schakelden de biologen het gen uit en keken of andere genen hierop uitvielen. Dat gebeurde: een flinke 247 genen gingen bij een zwakke Irf7-activiteit zelf ook op non-actief staan. Tussen die 247 genen bevonden zich enkele al eerder ontdekte diabetesgenen. Dat bevestigt dat deze al bekende genen niet de oorzaak van diabetes type 1 zijn, maar slechts een bijrol spelen in een groot genetisch netwerk waarin Irf7 vermoedelijk aan de top staat.
Het genetische netwerk met de 247 genen die door Irf7 worden aangestuurd. Het bazige gen zelf is de rode stip.
Nature
