De Milieucommissie van het Europees Parlement heeft afgelopen week ingestemd met soepelere richtlijnen voor nieuwe gentechnieken (NGTs) in de veredeling. Waarom stemden ze voor de nieuwe wetgeving en betekent dit dat we genetisch aangepast voedsel in de supermarkt gaan zien? Biotechnologie.nl beantwoordt vier prangende vragen.

1. Wat bepaalt de nieuwe wetgeving omtrent moderne veredelingstechnieken?

Het nieuwe wetsvoorstel van de Europese Commissie kwam in juli 2023 tot stand. Het draait om plantenveredeling met moderne genetische technieken waarbij veredelaars direct aanpassingen maken in het DNA van een plant, bijvoorbeeld met CRISPR-Cas. Tot op heden vallen alle planten waarvan het DNA is aangepast met gentechnieken onder ‘genetisch gemodificeerde organismen’, en zijn onderworpen aan strenge toelatingsprocedures. De Europese Commissie gaat zulke gewassen nu in twee categorieën opdelen: 1) planten die ook via traditionele veredeling of in de natuur kunnen ontstaan en 2) planten met zulke aanpassingen in het DNA die alleen in het lab kunnen ontstaan. De nieuwe wet stelt dat de eerste categorie niet meer onder de strenge wetgeving voor genetisch gemodificeerde organismen valt. Planten uit de tweede categorie wel.

2. Wat vindt de Milieucommissie van het voorstel?

De Milieucommissie van het Europees Parlement zet zich in voor een betere wetgeving op het gebied van milieu, volksgezondheid en voedselveiligheid binnen de Europese Unie. 47 van de 82 commissieleden stemden in met de nieuwe wetgeving. De 47 voorstanders zien kansen voor moderne gentechnieken om de voedselzekerheid en -veiligheid in Europa duurzaam te versterken. De techniek brengt sneller en gerichter nieuwe plantenvariëteiten tot stand dan traditionele methoden, waardoor veredelaars eenvoudiger gewassen maken die bestand zijn tegen klimaatuitdagingen, zoals droogte of plagen.

Tegenstanders in de commissie zien echter geen reden om af te wijken van de bestaande voedselteelt, vooral voor genetisch aangepaste planten die geen geschiedenis van veilig gebruik hebben. Verder maakt de commissie zich zorgen dat de wet vooral grote bedrijven vooruit helpt. Om juridische onzekerheid, hoge kosten en nieuwe afhankelijkheden voor boeren en kwekers te voorkomen, wil de commissie daarom een patentenverbod op gewassen gemaakt met moderne gentechnieken.

3. Wat betekent de positieve uitslag van de stemronde?

Met de positieve stemronde, komen gewassen gemaakt met moderne veredelingstechnieken een stap dichterbij, maar daarmee is nog geen definitief besluit genomen. In december keurde de Europese Landbouwcommissie het voorstel ook goed. Deze twee commissies van de EU hebben een adviesrol in het proces. Zij buigen zich over het wetsvoorstel van de Europese Commissie en doen het inhoudelijke werk, bijvoorbeeld door advies van deskundigen in te winnen. Daaruit volgt een adviesrapport. Beide adviescommissies hebben nu hun oordeel geveld, maar alleen het Europees Parlement en de Europese Raad (de ministers van de lidstaten) kunnen daadwerkelijk een wetsvoorstel goedkeuren.

4. Wat gebeurt er nu?

De Landbouwcommissie en Milieucommissie sturen een verslag als advies naar het Europees Parlement. Zij zullen op 7 februari stemmen over de wet. Daarna gaan ze onderhandelen met de lidstaten. Wanneer dat precies plaatsvindt, blijft onduidelijk, mede doordat we in juni een nieuw Europees Parlement kiezen tijdens de Europese verkiezingen. Als de gesprekken niet meer voor de verkiezingen plaatsvinden, zal het proces vertraging oplopen – wellicht tot 2025. Pas als de gesprekken met de Europese Raad succesvol zijn afgerond en de meerderheid voor de nieuwe regelgeving stemt, voert Europa de nieuwe wet in.